木魚 Mokugyo

木魚 Mokugyo, dosłownie „drewniana ryba” jest modyfikacją 梆 Hō. Jest to drewniany bęben szczelinowy, osobliwie ukształtowany okrągły, lity blok drewna z wydrążonym wnętrzem w wielu rozmiarach. Większe mogą mierzyć nawet ponad metr średnicy. Na swojej powierzchni ma wzór rybiej łuski, a tam, gdzie zwęża się w kształt rączki, wyrzeźbiona jest para oczu. Gra się na nim pałką, której górna część jest wypchana i owinięta skórą. Emitowany w ten sposób dźwięk ma ciekawą głucho brzmiącą, ciepła barwę. Kiedy towarzyszy czytaniu sutr, na przykład przed teishō, sprawia, że ​​umysły słuchających i śpiewających harmonizują się i otwierają.

Duża drewniana ryba zwana 梆 Hō jest używana głównie w tradycji Sōtō. Służy do ogłaszania posiłku w południe. W tradycji Rinzai do ogłaszania posiłków służy 雲版 Umpan-brązowy gong.

Oda do drewnianej ryby i bębna.
趙州從諗 Zhaozhou Congshen (Jōshū Jūshin 778–897)

Cztery wielkie żywioły pochodzą od tego, który je zbudował,
Ma głos zrodzony z wewnętrznej pustki.
Mają niechęć rozmawiać ze zwykłymi ludźmi
Tylko dlatego, że nuty ich skali są różne.

Otwór z przodu przypomina rybe z dwoma okrągłymi otworami po obu stronach pyska. Rączka tradycyjnie wyrzeźbiona jest w dwie smocze głowy trzymające kulę w ustach. Skóra smoków sięga do głównego korpusu instrumentu.

Wykonanie małego Mokugyo, w tradycji Kwan-Um zwanego Moktak:

Istnieją różne wzory grania; jednorodnie, ale Shodo Harada Roshi radzi by zaczynać wolniej, przyspieszać i zwalniać na końcu. Tak by zwiększać energię wraz ze śpiewaniem. Niektórym sutrom towarzyszy nieustanny jednorodny rytm, sutry z dedykacjami często recytuje się w wolnym jednostajnym tempie, sutry które tłumaczone są na rodzime języki recytuje się wolniej tak by można było uchwycić również treść słów. Jedno uderzenie - oznacza przeważnie jedną sylabę. Na Mokugyo gra Densu lub jego pomocnik. Densu to 殿司 mnich/osoba odpowiedzialna za budzenie rano innych, prowadzenie śpiewania sutr i innych ceremonii oraz sprzątanie sali rytualnych.

W polskiej grupie specjalistą od recytacji i Mokugyu jest Gensho Koji, w linku poniżej natomiast, Mokugyo w wykonaniu Choon Koji z duńskiego One Drop Zen. Choon był zawodowym muzykiem grającym w orkiestrze symfonicznej na waltorni (french horn), ale również byłem świadkiem jego gry na fortepianie. Harada Roshi często wspomina, że jego granie jest naprawdę znakomite. 

Oto Choka z Hokuozan z 2019 roku. Seigen

To wskazówki ChoOn'a dotyczące gry na Mokugyo:
"Najważniejszą rzeczą w byciu dobrym graczem na mokugyo jest SŁUCHANIE. Proszę, usiądź w dobrej postawie i postaraj się maksymalnie zrelaksować. Pałeczka do gry zakończona jest gumową kulką, która może odbijać się od powierzchni Mokugyo jak piłka. Kiedy „piłka” znajduje się w najwyższym położeniu, możesz lekko pchnąć pałeczkę kciukiem, aby ponownie odbiła się na tej samej wysokości w powietrzu. Twoje dłonie, nadgarstki, łokcie, ramiona i barki powinny być zawsze naprawdę rozluźnione (w przeciwnym razie bardzo szybko się zmęczysz!). Jikijitsu uderza w dzwon po wprowadzeniu sutry i w tym samym momencie już unosisz pałeczkę, aby śpiew sutry mógł harmonijnie rozpocząć się po dzwonie. Teraz nadajesz tempo grupie. W rzeczywistości wolniejsze niż ostateczne tempo. Słuchasz teraz dźwięku grupy, a jako lider muzyczny próbujesz nieco przyspieszyć tempo razem z sanghą. Roshi jest jak dyrygent orkiestry i często daje impuls dla tempa rytmu. (Jeśli zdarzy się jakaś entuzjastyczna osoba, która chce szybszego tempa i śpiewa szybciej, proszę uważaj, aby nie podążać za nią!).Warto w głowie wyczuć podziały rytmiczne. Przykład: kiedy chcesz znaleźć prędkość jednej sekundy (60 w ciągu jednej minuty); w Danii proszono nas, abyśmy wewnętrznie mówili „en-og-ty-ve” (po duńsku „dwadzieścia jeden”) w normalnym tempie; za każdym razem, gdy to zrobisz, masz około jednej sekundy, a tym samym podzielisz ją na 4 małe podbicia. Dzięki temu możesz łatwiej wyczuć stabilny rytm…Kilka chwil przed końcem sutry lubię nieco przyspieszyć tempo i na 2 lub 3 ostatnich sylabach grać wolniej i głośniej. Roshi mówi nam, że sutry w języku angielskim powinny być wolniejsze niż sutry w języku japońskim, ponieważ teksty japońskie nie powinny być intelektualnie rozumiane, lecz śpiewane jak mantry. Ale powinieneś mieć możliwość refleksji nad tekstami sutr po angielsku. Enmei Juku Kannon Gyo stanowi specjalne wyzwanie. Podczas 33 powtórzeń tej sutry powinno się stopniowo przyspieszać. Dlatego, aby to zrobić, powinieneś naprawdę zacząć wolniej niż wszystkie inne sutry. W ten sposób będziesz miał „coś do dodania”, gdy zwiększysz tempo. Idealnie 17. raz powinien być nieco szybszy niż 16. i tak dalej. Czy możesz przy każdym powtórzeniu dodać trochę tempa? Przy ostatnich 3 lub 4 powtórzeniach powinieneś grać tak szybko, jak to możliwe. „Wspinam się” rękami po pałeczce, aby przy ostatnich powtórzeniach sutry moje ręce były bliżej końca pałeczki. Ułatwia to super-szybkie uderzenia. Podsumowanie: Proszę słuchaj i poczuj całą sanghę jako jedno ciało. Jest bardzo, bardzo istotne, aby utrzymać stałe tempo. Nigdy nie powinieneś pozwolić, aby tempo zwolniło. Posłuchaj jazzu lub muzyki funk. Spróbuj posłuchać amerykańskiego perkusisty Bernarda Purdie (na YouTube). Jest doskonałym przykładem muzyka, który potrafi utrzymać stabilny rytm.(Cały sesshin, a także absolutnie również Choka, można porównać do powolnego, stabilnego baletu, w którym nie ma przerw między wszystkimi rzeczami, które się dzieją. Bez pośpiechu i bez wahania.)Proszę, dbaj o stabilny rytm Mokugyo!! — ChoOn